Geanalyseerde tekst uit: De enscenering van de venetovilla. Residentie, lustoord en boerderij in een strategische gelegen complex, Wonen TABK (1983) p. 16-24.
De renaissancetuin ontwikkelde zich als een door muren omgrensde territorium van het esthetische genot. Bij de landbouwvilla’s van Palladio is het van groot belang dat de landheer zijn bezittingen in alle richtingen kan overzien. Het stelsel van formele regels waarmee hij zijn gebouwen ontwierp was niet van toepassing op het tuinontwerp. In het gebouw zelf bekronen hal en loggia de centrale positie binnen het landgoed. Hier wordt in fresco’s het antieke villa-idee ver beeld.
Het beeld van een territorium word versterkt doordat de gebouwen gemaakt zijn uit het stelsel van formele regels. Het is een statig geheel waarbij het ontwerp ook nog eens voldoet aan bepaalde regels. Door deze samenhang springt het gebouw uit zijn omgeving. Ik vind het dan ook bijzonder dat er in die tijd al gewerkt word naar een soort van systeem die ervoor zorgt dat de gebouwen voldoen aan de wensen en nieuwe ideeën van die tijdgeest. Er kan door dit systeem steeds verschillende huizen ontworpen die veel samenhang hebben onderling, maar toch bij steeds een andere eigenaren aan de persoonlijke wensen kunnen voldoen. De antieke fresco’s, De voorlopers van het schilderij, zorgen samen met de tuin en huis voor een totaal beeld. Het bestaat niet als slechts een huis. Of slechts een interieur indeling en beschildering maar het hoort bij elkaar en is samen getoetst aan de regels die van toepassing zijn. Wat dan wel opmerkelijk is dat het systeem dan in mindere maten ook wordt toegepast op de tuin.
Je kunt in het ontwerp van villa cornaro ook een soort van concept terug vinden. Aan de voorzijde is duidelijk een hap uit het gebouw genomen en aan de achterkant is dit weer in de zelfde verhouding er aan geplakt.
De tuinen aan de voorzijde vervullen een representatieve functie. De weinige elementen die in dit deel van de tuin worden gebruikt – bomen, muurtjes, poorten en bomen – sturen de blik naar de horizon. Over de tuin heen worden huis en landschap op elkaar betrokken in een esthetisering van het vergezicht; vista’s vanuit de loggia en hal, langs lange lanen het landschap in.
Je blik word in deze setting van de renaissance tuin naar het oneindige geleid. Ik ervaar het dan alsof de eigenaar ook oneindig veel bezittingen heeft. Je kan vanaf de woning bijna niet zien tot hoe ver de landerijen van de eigenaar zich uitstrekken. Hierdoor krijgt het landschap net zoals in de tekst vermeld staat een representatieve functie. Een ander prettig idee is dat je controle hebt over je omgeving. Je kunt bijna alles overzien wat een prettig gevoel geeft.
Daan Mooren
Geen opmerkingen:
Een reactie posten